در دنیای معادن امروزی جا به جایی های سنگین متریال خام امری است اجتناب ناپذیر، فاصله معادن تا کارخانه تغلیظ روز به روز در حال افزایش است ، همچنین افزایش ظرفیت تولید، برای اقتصادی تر شدن عملیات تغلیظ موجب گردیده که کارخانه های تغلیظ به تناژ بیشتری از ماده خام نیاز داشته باشند ، نوارنقاله هایی که مواد فله را در فواصل طولانی و با تناژ بالا جا به جا می کنند به اصطلاح نوار نقاله اورلند نامیده می شوند(Overland Belt Conveyor)، البته نوارنقاله اورلند بایستی خواص دیگری هم داشته باشد اما اصلی ترین المان آن طول زیاد و ظرفیت انتقال بالا است. این موضوع(جا به جایی های طولانی) تنها ویژه متریال خام نیست بلکه محصول را نیز در بر می گیرد، گاهی محصول یک کارخانه مواد اولیه کارخانه دیگر میشود، مانند کنسانتره آهن که محصول کارخانه فرآوری و خوراک کارخانه گندله سازی است ، از طرفی معمولا بارگیری محصولات معدنی برای جا به جایی های بین شهری با استفاده از خطوط حمل و نقل ریلی انجام میپذیرد، که ضرورت جا به جایی های طولانی بین انبار محصول و ایستگاه بارگیری را افزایش میدهد ، همچنین گاهی لازم است از کارخانه فرآوری تا اسکله برای حمل و نقل دریایی از خطوط نقاله اورلند استفاده کرد . کاربرد نوار نقاله های اورلند روز به روز در حال افزایش است. فاصله زیاد انتقال ، همچنین ظرفیت بالای انتقال مواد ، موجب مصرف مقادیر بالایی از انرژی است و صرفه جویی در مصرف انرژی بسیار ضروری و البته اقتصادی می باشد. لذا در راستای کم کردن انرژی مورد نیاز محققان و طراحان نوارنقاله راه حل های گوناگونی در نظر گرفته اند ، یکی از این راه حل ها استفاده از تسمه LRR است.

تسمه‌های LRR (Low Rolling Resistance) نوعی از تسمه‌های نوار نقاله هستند که برای کاهش مصرف انرژی و بهبود بهره‌وری در سیستم‌های انتقال مواد فله (مانند سنگ‌های معدنی، زغال‌سنگ، سیمان و خاک) طراحی شده‌اند. این تسمه‌ها با کاهش اصطکاک غلتشی (Rolling Resistance) بین تسمه و غلتک‌ها، باعث کاهش نیروی مورد نیاز برای حرکت نوار نقاله و در نتیجه صرفه‌جویی در هزینه‌های عملیاتی می‌شوند.

تسمه های LLR دارای مزیت هایی هستند که این مزایا موجب اقبال روز افزون طراحان نوار نقاله های اورلند به آن شده است.
✅ کاهش مصرف انرژی (۲۰-۳۰٪ صرفه‌جویی)
یکی از مزیت های اصلی تسمه های LRR این است که این تمسه ها با کاهش مقاومت غلتشی لغزشی، مقاومت کمتری برای حرکت نوار نقاله ایجاد می کنند و این موجب می شود که انرژی کمتری برای جا به جایی مواد مصرف شود، مصرف کمتر انرژی علاوه بر اینکه در طول زمان هزینه ها را کاهش می دهد هزینه خرید موتور و گیربکس و.. را نیز کاهش میدهد، کاهش توان مصرفی موجب می گردد که هزینه ی طراحی تابلو برق و ترانس انتقال نیرو همچنین کابل های انتقال قدرت الکتریکی نیز کاهش یابد. کاهش مصرف برق مساوی با کاهش هزینه و در نتیجه امکان توسعه ساختار های دیگر است.

✅ افزایش عمر تسمه و غلتک‌ها و کاهش هزینه ای عملیاتی
از آنجا که این تسمه ها موجب کاهش اصطکاک بین تسمه و رولیک می شوند، حرارت و سایش کمتری بین تسمه و رولیک ها اتفاق می افتد ، این موضوع موجب افزایش عمر تسمه و رولیک خواهد بود. افزایش عمر رولیک و تسمه یعنی قطعات مصرفی کمتر و هزینه نیروی انسانی کمتر برای نگهداری و تعمیرات و مهمتر از آن قابلیت اطمینان پایداری خط انتقال. و پایداری خط اورلند نکته بسیار مهمی برای بهر بردار است.

✅ سازگاری با محیط‌زیست
یکی از مزایای رقابتی امروز شرکت های بزرگ حفاظت محیط زیست و صنعت سبز است، آلودگی محیط زیست و استفاده از سوخت های فسیلی برای تولید انرژی از مشکلات امروز اکثر کشور هاست . در این راستا شرکت های پیشرو به سمت کاهش اسیب های محیط زیست رفته ان ، کاهش مصرف انرژی منجر به کاهش انتشار CO₂می‌شود ، و کاهش انتشار CO2 یعنی محیط زیست پاک تر.
✅ مناسب برای نوار نقاله‌های بلند و پر ظرفیتOverland Belt Conveyor
در معادن و صنایعی مانند سیمان که نوار نقاله‌ها چندین کیلومتر طول دارند، کاهش انرژی اثر بیشتری دارد واستفاده از تسمه های LRR گزینه مناسب تری خواهد بود .
✅ با توجه به اصطکاک پایین تر و Design friction factor کمتر می توان فاصله بین رولیک ها را افزایش داد و در نتیجه تعداد رولیک کمتر و علاوه بر هزینه خرید رولیک کمتر در نهایت مقاومت کمتر و در نتیجه توان کمتر را در پی خواهد داشت.

اولین پروژه‌های ثبت‌شده که از تسمه‌های LRR (Low Rolling Resistance) استفاده کردند، به دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ برمی‌گردند و عمدتاً در صنایع معدنی و سیمان اروپا و ژاپن پیاده ‌سازی شدند. با این حال، اطلاعات دقیق درباره اولین پروژه خاص به سختی در دسترس است، زیرا توسعه این تسمه‌ها به‌تدریج و توسط چندین شرکت بزرگ صورت گرفت. شرکت هایی مانند
Continental , Yokohama , Bridgestone , Dunlop از پیشگامان این نوآوری در صنعت نوارنقاله بودند.

تسمه های LRR در مقابل مزایای ذکر شده معایبی نیز دارند که یک طراح باید در هنگام طراحی به ان��ا توجه ویژخه داشته باشد.

❌هزینه اولیه بالاتر
قیمت این تسمه‌ها از تسمه‌های معمولی بیشتر است و بایستی اقتصاد مهندسی برای توازن منافع و مخارج دست به کار شود.

❌ حساسیت به تنظیمات نصب و نگهداری
نحوه عملکرد این تسمه ها به گونه ایست که با الیاف تقویت کننده ای که دارند روی رولیک ها افتادگی کمتری از خود نشان می دهند و این عمر موجب کاهش اصطکاک و سایش می شود لذا اگر غلتک‌ها تراز نباشند یا سیستم به‌درستی نگهداری نشود، مزایای آن کاهش می‌یابد.

❌ مقاومت سایشی پایین‌تر در برخی مدل‌ها
برخی تسمه‌های LRR به دلیل ترکیبات نرم‌تر، در برابر مواد تیز و ساینده سریع‌تر فرسوده می‌شوند ، دقت در انتخاب تسمه و مشورت با تامین کننده در این خصوص بسیار دارای اهمیت است.

❌ نیاز به غلتک‌های باکیفیت
برای دستیابی به حداکثر بهره‌وری، باید از غلتک‌های کم‌اصطکاک استفاده کرد. همچنین وزن قسمت دوار رولیک تاثیر مهمی در کم کردن اصطکاک و در نهایت عمر رولیک دارد. باید توجه کرد که از رولیک های با کیفیت و استاندارد استفاده نمود و در زمان تولید رولیک ازمایش های کیفی لازم را در خصوص آن اعمال کرد. با توجه به اینکه نوار نقاله های اورلند به علت طول زیاد تعداد رولیک بالایی دارند برای انجام محاسبات بهتر است از داده های ازمایشگاه سازنده رولیک برای مقاومت داخلی و وزن استفاده نمود تا پاسخ های دقیق تری بدست آید و این گونه محاسبات ارجاع به جداول عمومی رولیک ها و هند بوک های عمومی توصیه نمی شود. به طور کل در نوار نقاله های اورلند توصیه می شود که بازرسی های دوره ای از سازه و آیدلر ساپورت ها صورت پذیرد تا از هم راستا بودن آنها در طول زمان بهره برداری اطمینان حاصل شود.

❌ وابستگی تسمه های LRR به محیط
عملکرد تسمه های LRR ممکن است تحت تاثیر دمای محیط قرار گیرد، در دماهای بسیار پایین ، برخی از ترکیبات لاستیکی خاص ممکن است انعطاف پذیری خود را از دست دهند و در دماهای بالا با افزایش انعطاف ممکن است در نتایج مورد انتظار اختلال پیش آید.
❌ خواص از دست رفته در گذر زمان
یکی از معایب اصلی تسمه های LRR از بین رفتن لایه مخصوص در اثر استفاده پس از چند سال است و در نتیجه این تسمه کم کم از خواص اولیه خود فاصله می گیرد. با توجه به اینکه محاسبات براساس خواص اولیه صورت گرفته است احتمالا بهره بردار با مشکل توان مصرفی سیستم پیشران مواجه خواهد شد. هنوز جداولی برای تصحیح این ضرایب منتشر نشده است و این صنعت در جوانی به خود به سر می برد.

مبحث تسمه ای LRR نسبت به تسمه های معمولی جوان تر است و لازم است در انتخاب و استفاده از اطلاعات و پارامتر های آنها در طراحی با سازندگان مطرح تسمه مشورت نمود و با دید باز نسبت به محاسن و معایب آن انتخاب معقول و بهینه ای داشت. آنچه بدیهی است ، صنعت تولید لاستیک در حال بهبود کیفیت این تسمه هاست و به نظر میرسد در آینده استفاده از آنها بیشتر از قبل خواهد بود.
تهیه کننده
داوود باستانی
شرکت فنی و مهندسی آسو صنعت زنده رود
Asoosanat.ir